Polska stoi u progu przełomu w rolnictwie i energetyce. Agrowoltaika – czyli łączenie upraw rolnych z produkcją energii słonecznej – ma potencjał, by zwiększyć plony, chronić glebę i wzmacniać niezależność energetyczną gospodarstw. Jednak rozwój tej technologii wstrzymują archaiczne przepisy – pokazuje najnowszy raport Polskiego Stowarzyszenia Fotowoltaiki i Kancelarii Brysiewicz Bokina i Wspólnicy, przygotowany dzięki środkom European Climate Foundation.
Eksperci alarmują: brak definicji agrowoltaiki w polskim prawie, konieczność odrolnienia gruntów, ryzyko utraty dopłat unijnych i podwójne opodatkowanie skutecznie zniechęcają inwestorów. Tymczasem w krajach takich jak Niemcy, Włochy czy Francja agrowoltaika już dziś cieszy się silnym wsparciem legislacyjnym.
– Musimy dostrzec w agrowoltaice coś więcej niż instalację PV. To innowacja, która realnie wspiera działalność rolniczą i środowisko. – mówi Ewa Magiera, prezes Polskiego Stowarzyszenia Fotowoltaiki. – Podwójne wykorzystanie terenów rolnych do produkcji żywności i energii elektrycznej pozwala na optymalizację przestrzeni bez konieczności rezygnacji z działalności rolniczej. Badania naukowe i doświadczenia z funkcjonujących już instalacji pokazują, że panele słoneczne zadaszające uprawy chronią przed nadmiernym nasłonecznieniem, wiatrem, gradem, zapobiegają erozji gleb, oraz poprawiają gospodarkę wodną, co bezpośrednio wpływa na wyższą jakość plonów – nawet o 16% – i jednocześnie chronić uprawy przed ekstremalnymi warunkami pogodowymi, co jest szczególnie cenne w dobie rosnącego kryzysu klimatycznego i częstych susz – dodaje.
Rolnictwo to szczególna gałąź gospodarki, która charakteryzuje się wysokim poziomem emisji gazów cieplarnianych i znacznym śladem węglowym. W 2022 roku odpowiadało ono za 10,8% całkowitej emisji tych gazów w Unii Europejskiej oraz 8,8% w Polsce. Rosnące naciski na ograniczenie emisji wynikają również ze zmieniających się preferencji konsumentów, którzy coraz częściej sięgają po produkty wytwarzane w sposób zrównoważony, z możliwie niskim wpływem na klimat. Rozwiązaniem, które nie tylko zredukuje emisje, ale też zwiększy konkurencyjność sektora może być agrowoltaika.
Jednocześnie dla branży energetycznej rozwój agrowoltaiki oznacza korzyści w postaci rozproszonej produkcji energii odnawialnej ze słońca, co wspiera dywersyfikację źródeł energii i wzmacnia ogólne bezpieczeństwo energetyczne kraju.
– Podstawową barierą w rozwoju agrowoltaiki jest brak odpowiednich regulacji, który powoduje konieczność stosowania przepisów dla fotowoltaiki, nieuwzględniających specyfiki projektów AgroPV. Dlatego pierwszym krokiem powinno być stworzenie definicji agrowoltaiki – mówi Magdalena Porzeżyńska, Partner w Kancelarii Brysiewicz Bokina i Wspólnicy.
Autorzy raportu apelują o pilne zmiany prawne, które umożliwią wykorzystanie potencjału tej technologii, zgodnie z unijną dyrektywą RED III, której termin wdrożenia mija w maju 2025 r.
Co proponują eksperci?
- Legalna definicja instalacji agrowoltaicznej w ustawie o OZE
- Możliwość lokalizowania agroPV bez odrolniania gruntów, ponieważ instalacja AgroPV nie wyklucza działalności rolniczej, ale przeciwnie – wspiera ją
- Gwarancja utrzymania dopłat bezpośrednich dla rolników
- Zwolnienie z podwójnego opodatkowania.
Agrowoltaika to nie tylko nowoczesne rozwiązanie technologiczne – to strategiczna szansa na zieloną transformację polskiego rolnictwa. Może pomóc w pogodzeniu potrzeb produkcji żywności z koniecznością ograniczania emisji oraz zwiększania niezależności energetycznej kraju. Jej potencjał wykracza daleko poza oszczędności na rachunkach za prąd – to realne narzędzie walki z kryzysem klimatycznym, suszą, degradacją gleby i rosnącymi kosztami prowadzenia działalności rolniczej.
Jednak bez jasnych i przyjaznych regulacji ten potencjał pozostanie niewykorzystany. Potrzebne są odważne decyzje ustawodawcze, które pozwolą rolnikom inwestować w rozwiązania przyszłości bez ryzyka utraty wsparcia finansowego czy konieczności biurokratycznej walki o status gruntów. Polska ma szansę dołączyć do liderów europejskiej transformacji energetyczno-rolnej – ale czas działać jest teraz.
Źródło: Polskie Stowarzyszenie Fotowoltaiki
