Świat powinien wzmocnić i zdywersyfikować łańcuchy dostaw modułów fotowoltaicznych – to kluczowy wniosek lipcowego raportu Międzynarodowej Agencji Energetycznej (IEA). Analiza odzwierciedla konieczność wzmocnienia europejskiego łańcucha wartości energii słonecznej poprzez zmniejszenie ryzyka, wyrównanie szans na zrównoważony rozwój i zapewnienie dostępu do surowców i komponentów do budowy niezależnej europejskiej fotowoltaiki.
W ciągu ostatniej dekady globalne moce produkcyjne fotowoltaiki w coraz większym stopniu przeniosły się z Europy, Japonii i Stanów Zjednoczonych do Chin. Kraj ten zainwestował od 2011 r. ponad 50 mld dol. w nowe możliwości dostaw energii fotowoltaicznej – 10 razy więcej niż w Europie. Chiny tworzyły ponad 300 tys. miejsc pracy w całym obszarze branży fotowoltaiki. Obecnie udział Chin we wszystkich etapach światowej produkcji modułów fotowoltaicznych (polikrzem, wlewki, wafle, ogniwa i moduły) przekracza 80%. To ponaddwukrotnie więcej niż udział Chin w światowym popycie na fotowoltaikę. Ponadto kraj ten jest miejscem działania 10 najlepszych na świecie dostawców sprzętu do produkcji fotowoltaiki. Chiny odegrały kluczową rolę w obniżeniu kosztów fotowoltaiki na całym świecie, z wieloma korzyściami dla przejścia na czystą energię. Jednocześnie poziom koncentracji geograficznej w globalnych łańcuchach dostaw stwarza również potencjalne wyzwania, którymi rządy muszą się zająć.
Raport analizuje łańcuchy dostaw fotowoltaiki od surowców do gotowego produktu, obejmujące pięć głównych segmentów procesu produkcyjnego: polikrzem, wlewki, płytki, ogniwa i moduły. Analiza obejmuje podaż, popyt, produkcję, zużycie energii, emisje, zatrudnienie, koszty produkcji, inwestycje, wyniki handlowe i finansowe, podkreślając kluczowe słabości i zagrożenia na każdym etapie. Ponieważ dywersyfikacja jest jedną z kluczowych strategii zmniejszania ryzyka w łańcuchu dostaw, raport ocenia możliwości i wyzwania związane z rozwojem łańcuchów dostaw fotowoltaiki pod względem tworzenia miejsc pracy, wymagań inwestycyjnych, kosztów produkcji, emisji i recyklingu.
Obecnie energochłonna produkcja fotowoltaiki jest zasilana głównie paliwami kopalnymi, lecz moduły PV muszą działać tylko przez 4–8 miesięcy, aby zrównoważyć bilans energetyczny ich wyprodukowania. Ten okres nakładów energetycznych porównuje się ze średnią żywotnością modułu wynoszącą około 25–30 lat. Energia elektryczna dostarcza 80% całkowitej energii wykorzystywanej do produkcji fotowoltaiki, z czego większość zużywana jest do produkcji polikrzemu, wlewków i wafli, ponieważ wymaga ona wysokich i precyzyjnie określonych temperatur. Obecnie węgiel wytwarza ponad 60% energii elektrycznej wykorzystywanej do światowej produkcji fotowoltaiki, znacznie więcej niż jego udział w światowej produkcji energii (36%). Dzieje się tak głównie dlatego, że produkcja fotowoltaiczna koncentruje się w Chinach – głównie w prowincjach Xinjiang i Jiangsu, gdzie węgiel stanowi ponad 75% rocznych dostaw energii i objęty jest korzystnymi taryfami rządowymi.
Osiągnięcie międzynarodowych celów w zakresie energii i klimatu wymaga globalnego rozwoju fotowoltaiki na niespotykaną dotąd skalę. To z kolei wymaga znacznej dodatkowej rozbudowy mocy produkcyjnych, budząc obawy o zdolność świata do szybkiego rozwoju odpornych łańcuchów dostaw. Roczne przyrosty mocy fotowoltaicznych muszą zwiększyć się ponad czterokrotnie do 630 GW do 2030 r., aby być zgodne z Mapą drogową MAE do zerowej emisji netto do 2050 r. Globalne zdolności produkcyjne polikrzemu, wlewków, płytek, ogniw i modułów będą musiały wzrosnąć ponad dwukrotnie do 2030 r. w porównaniu z dzisiejszymi poziomami. W miarę jak kraje przyspieszają swoje wysiłki na rzecz redukcji emisji, muszą zapewnić, że ich przejście na zrównoważony system energetyczny opiera się na bezpiecznych fundamentach. Aby łańcuchy dostaw fotowoltaiki były w stanie sprostać wymogom ścieżki zerowej netto, będą musiały zostać powiększone w sposób, który zapewni ich odporność, przystępność cenową i trwałość.
Obecnie konkurencyjność kosztowa produkcji fotowoltaiki jest kluczowym wyzwaniem dla dywersyfikacji łańcuchów dostaw. Chiny są najbardziej konkurencyjną cenowo lokalizacją do produkcji wszystkich elementów łańcucha dostaw fotowoltaiki. Koszty w Chinach są o 10% niższe niż w Indiach, o 20% niższe niż w Stanach Zjednoczonych i o 35% niższe niż w Europie. Spowodowane jest to niższymi kosztami energii, pracy, inwestycji i kosztów ogólnych. Taka sytuacja wynika z braku zachęt finansowych i wsparcia produkcyjnego, bankowalność projektów produkcyjnych poza montażem paneli pozostaje ograniczona poza Chinami i kilkoma krajami w Azji Południowo-Wschodniej.
Polityki rządów są niezbędne do budowy bezpieczniejszego łańcucha dostaw fotowoltaiki.
Wysokie ceny surowców i wąskie gardła w łańcuchu dostaw doprowadziły do wzrostu cen paneli fotowoltaicznych o około 20% w ciągu ostatniego roku. Wyzwania te spowodowały opóźnienia w dostawach modułów na całym świecie. Dotychczasowe polityki wspierania fotowoltaiki koncentrowały się głównie na zwiększeniu popytu i obniżeniu kosztów. Jednak aby zapewnić terminową i opłacalną dostawę modułów PV na całym świecie, potrzebne są, oprócz polityki wsparcia, odporne i zrównoważone łańcuchy dostaw. Dlatego rządy muszą zwrócić uwagę na zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii fotowoltaicznej jako integralnej części przejścia na czystą energię oraz zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Kraje powinny rozważyć ocenę podatności i ryzyka swojego krajowego łańcucha dostaw fotowoltaiki – oraz opracować strategię i działania w celu rozwiązania problemów.
Źródło: IEA
Zaprenumeruj Magazyn Fotowoltaika
