W dniu 27 listopada 2024 r. uchwalona została Ustawa o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (dalej: Nowelizacja). Nowelizacja ta przewiduje istotne zmiany dotyczące energetyki prosumenckiej.
Przyspieszenie procesu inwestycyjnego dla instalacji OZE
Nowelizacja wprowadza zmiany do Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, służące przyspieszeniu procesu inwestycyjnego dla instalacji OZE poprzez skrócenie terminów wydawania zezwoleń i decyzji, ze szczególnym uwzględnieniem instalacji OZE wykorzystujących energię promieniowania słonecznego, magazynów energii elektrycznej, pomp ciepła, urządzeń i instalacji niezbędnych do przyłączenia instalacji OZE do sieci, a także nadbudowy, rozbudowy, przebudowy lub remontu instalacji OZE.
W przypadku instalowania na budynku instalacji OZE wykorzystującej do wytwarzania energii energię promieniowania słonecznego, o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 150 kW, oraz wchodzących w jej skład magazynów energii elektrycznej pozwolenie na budowę powinno zostać wydane w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku. Analogicznie, w ciągu 30 dni takie pozwolenie powinno zostać wydane dla nadbudowy, rozbudowy, przebudowy lub remontu instalacji OZE oraz urządzeń i instalacji w rozumieniu art. 3 odpowiednio pkt 9 i 10 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, niezbędnych do przyłączenia do sieci instalacji OZE. Jeżeli organ właściwy nie wyda decyzji w tym terminie, organ wyższego stopnia wymierza temu organowi, w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, karę w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki.
Skrócone terminy rejestracji fotowoltaicznych instalacji dachowych
Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) dokonuje wpisu wytwórcy do rejestru wytwórców energii w małej instalacji wykorzystującej do wytwarzania energii energię promieniowania słonecznego i instalowanej na budynku w terminie 14 dni od dnia wpływu do niego wniosku o wpis. Jeżeli Prezes URE nie dokona wpisu w tym terminie, a od dnia wpływu do niego wniosku upłynęło 21 dni, wytwórca może rozpocząć działalność.
Druga grupa zmian dotyczy terminów wydawania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. Termin rozpatrywania wniosków o udzielenie koncesji na wykonywanie działalności w zakresie:
- wytwarzania energii elektrycznej z OZE w instalowanej na budynku instalacji OZE wykorzystującej do wytwarzania energii energię promieniowania słonecznego o mocy większej niż 1 MW,
- magazynowania energii elektrycznej w magazynach energii elektrycznej wchodzących w skład instalacji, o której mowa w pkt 1, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 10 MW,
- wytwarzania ciepła przy użyciu pompy ciepła o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 MW nie może być dłuższy niż 30 dni.
Skrócone terminy wydawania warunków przyłączenia
Do Prawa energetycznego został wprowadzony skrócony termin 45 dni na określenie warunków przyłączenia dla podmiotu ubiegającego się o przyłączenie do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej instalowanej na budynku instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej nie większej niż 2 MW wykorzystującej do wytwarzania energii energię promieniowania słonecznego, wyposażonej albo niewyposażonej w magazyn energii elektrycznej, z wyłączeniem takiej instalacji odnawialnego źródła energii zaliczanej do IV, V i VI grupy przyłączeniowej przyłączanej do sieci o napięciu nie wyższym niż 1 kV.
Inwestycje w instalacje OZE jako nadrzędny interes publiczny
Działania polegające na budowie lub modernizacji:
- instalacji OZE,
- urządzeń i instalacji w rozumieniu art. 3 odpowiednio pkt 9 i 10 Ustawy – Prawo energetyczne, niezbędnych do przyłączenia do sieci danej instalacji OZE
– stanowić będą realizację nadrzędnego interesu publicznego, o którym mowa w art. 34 ust. 1 i art. 56 ust. 4 pkt 6 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2024 r. poz. 1478) oraz w art. 68 pkt 3 Ustawy z dnia 17 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2024 r. poz. 1087, 1089 i 1473), oraz będą uznawane za leżące w interesie zdrowia i bezpieczeństwa powszechnego, o których mowa w art. 56 ust. 4 pkt 3 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Taka kwalifikacja powinna ułatwić realizację procesów inwestycyjnych.
Zmiany dotyczące rozliczenia prosumenckiego
Zmodyfikowano zasady rozliczenia nadpłaty prosumenckiej. Wysokość zwracanej nadpłaty odnoszącej się do niewykorzystanych środków odpowiadających wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w danym miesiącu w okresie 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych nie może przekroczyć:
- 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty, w przypadku gdy wartość energii elektrycznej wytworzonej przez prosumenta energii odnawialnej lub prosumenta zbiorowego energii odnawialnej jest wyznaczana w oparciu o ceny miesięczne – ten mechanizm rozliczeń dotyczy prosumentów, którzy byli w ten sposób rozliczani do dnia 30 czerwca 2024 r.;
- 30% wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty, w przypadku gdy wartość energii elektrycznej wytworzonej przez prosumenta energii odnawialnej, prosumenta zbiorowego energii odnawialnej lub prosumenta wirtualnego energii odnawialnej jest wyznaczana w oparciu o ceny energii elektrycznej związane z rozliczeniem niezbilansowania.
Prosumenci korzystający z rozliczenia, o którym mowa w pkt 1), mogą, składając oświadczenie sprzedawcy, zmienić sposób rozliczeń na rozliczenie w oparciu o rynkową cenę energii elektrycznej obowiązującą w okresach rozliczenia niezbilansowania (rozliczenia w pkt 2).
Dodatkowo wprowadzono modyfikację mechanizmu rozliczeń prosumentów w systemie net-billingu poprzez zwiększenie wartości depozytu prosumenckiego dotyczącego danego miesiąca kalendarzowego o współczynnik korekcyjny 1,23 i jej przyporządkowanie do konta prosumenckiego w kolejnym miesiącu kalendarzowym. W efekcie wzrośnie opłacalność rozliczeń w systemie net-billingu, poprzez zmniejszenie różnicy między rynkową ceną energii dla prosumenta energii odnawialnej a oferowaną stawką z taryfy sprzedawcy.
Etapy wdrażania systemu rozliczeń dla prosumentów według Nowelizacji zostały przedstawione w Tabeli 1.
Tabela 1. Etapy wdrażania systemu rozliczeń dla prosumentów według Nowelizacji
| Etapy | Okresy | Rozliczenie prosumentów | Zasady zwrotu nadpłaty |
| 1 | Przed dniem 1 lipca 2024 r. | Rozliczanie prosumentów, którzy po raz pierwszy wprowadzili energię do sieci do 30 czerwca 2024 r. wg rynkowej miesięcznej ceny energii elektrycznej (RCEm). | Wysokość zwracanej nadpłaty z depozytu do 20% |
| 2 | Od 1 lipca 2024 r. do dnia wejścia w życie Nowelizacji | Prosumenci są rozliczani wg rynkowej ceny energii elektrycznej (RCE). | Wysokość zwracanej nadpłaty z depozytu do 20% |
|
Od dnia wejścia w życie Nowelizacji |
|||
| 3 | Prosumenci, którzy wprowadzili po raz pierwszy energię do sieci do dnia 30 czerwca 2024 r. | Prosumenci, którzy wprowadzili po raz pierwszy energię do sieci do dnia 30 czerwca 2024 r. rozliczani będą wg rynkowej miesięcznej ceny energii elektrycznej (RCEm), wraz z uwzględnieniem zwiększenia wartości depozytu za dany miesiąc o współczynnik 1,23. | Wysokość zwracanej nadpłaty z depozytu do 20%
Prosumenci ci będą mogli złożyć oświadczenie umożliwiające zmianę sposobu rozliczeń na rozliczenie zgodne z pkt 4 |
| 4 | Prosumenci, którzy wprowadzili po raz pierwszy energię do sieci od dnia 1 lipca 2024 r. | Rozliczani wg rynkowej ceny energii elektrycznej (RCE), z uwzględnieniem zwiększenia wartości depozytu za dany miesiąc o współczynnik 1,23. | Wysokość zwracanej nadpłaty z depozytu do 30% |
Bilansowanie i zakup energii elektrycznej przez sprzedawcę zobowiązanego
Z uwagi na dążenie prawodawcy unijnego do ograniczania wsparcia dla wytwórców w mechanizmach wsparcia działających na zasadach przewidzianych dla systemów aukcyjnych w zakresie korzystania z uprawnienia do bilansowania przez sprzedawcę zobowiązanego obniżony został próg mocowy instalacji, które po wygraniu aukcji mają gwarancję sprzedaży energii do sprzedawcy zobowiązanego. Aktualny próg 500 kW został obniżony do 200 kW.
W przepisach przejściowych do Nowelizacji zróżnicowano i określono sytuację wytwórców w okresach:
- od dnia wejścia w życie Nowelizacji do dnia 31 grudnia 2025 r., tj. w okresie, w którym prawodawca unijny dopuścił możliwość korzystania z prawa do gwarantowanego odbioru energii przez sprzedawcę zobowiązanego oraz zwolnienia z obciążeń finansowych w zakresie bilansowania handlowego dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej do 400 kW;
- od dnia 1 stycznia 2026 r., tj. w okresie, w którym prawodawca unijny dopuścił możliwość korzystania z prawa do gwarantowanego odbioru energii przez sprzedawcę zobowiązanego oraz zwolnienia z obciążeń finansowych w zakresie bilansowania handlowego dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej do 200 kW.
Przemysław Kałek – radca prawny, partner
Kancelaria Radzikowski, Szubielska i Wspólnicy Sp.j.
