Instytut Energetyki Odnawialnej przygotował najnowszą bazę danych projektów fotowoltaicznych w Polsce. Wg stanu na koniec III kw. 2023 w bazie danych znajduje się aż 6 929 projektów z wydanymi warunkami przyłączenia o łącznej mocy ponad 18 GW.
W stosunku do poprzedniej bazy danych z informacjami na koniec I kw. 2023 odnotowano przyrost liczby projektów o 41% i wzrost łącznej mocy o 46% (w ciągu półrocza łączna moc ważnych warunków przyłączenia instalacji fotowoltaicznych do sieci zwiększyła się niemal trzykrotnie).
Duża liczba ważnych warunków przyłączenia do sieci i odmowy dla nowych projektów
Na rysunku poniżej podano rozkład projektów fotowoltaicznych z ciągle aktualnymi warunkami przyłączenia do sieci wydanymi wykresie od listopada 2021 do października 2023, wraz z informacją o zawartych umowach przyłączeniowych.
Moc projektów fotowoltaicznych, które są na danym etapie zaawansowania. Źródło: „Projekty fotowoltaiczne w Polsce, październik 2023”, IEO.
Oczywiście są problemy, gdyż nie spada liczba odmów przyłączenia nowych projektów do sieci. Z danych zebranych od operatorów dowiadujemy się, że tylko w II i III kwartale br. Enea nie wydała warunków przyłączenia do sieci dla 380 projektów. Suma mocy odmów dla Enei wyniosła w ostatnich dwóch kwartałach aż 6283 MW. Informacji na temat odmów udzieliła również Energa, która odmówiła wydania warunków przyłączenia 109 projektom o mocy 312 MW.
Wśród zebranych projektów znalazły się również takie w których przy instalacji fotowoltaicznej znajdować się będzie magazyn energii. Najwięcej projektów fotowoltaicznych z magazynami energii ma warunki przyłączania do sieci wydane przez PGE.
Czy pozwolenia budowlane mają związek z systemem aukcyjnym?
Pokaźna moc wydanych przez operatorów warunków przyłączania do sieci, które stają się głównym celem działalności deweloperski, nie idzie w parze z mocą projektów, które otrzymały pozwolenie na budowę. Na rysunku 2 podano w układzie miesięcznym liczby wydawanych pozwoleń na budowę.
Rysunek 2 Wydane pozwolenia budowlane. Źródło: „Projekty fotowoltaiczne w Polsce, październik 2023”, IEO.
Procedura uzyskania pozwalania budowlanego, zwłaszcza dla dużego projektu wydłuża się m. in. przez konieczność przedstawienia oceny środowiskowej, ale – przy ciągłej podaży projektów z warunkami przyłączenia do sieci – wydłużenie procedur nie tłumaczy kilkukrotnego spadku pozyskiwania pozwoleń w październiku w br., przy wzroście ich liczby w marcu (pomimo braku letniej aukcji na energie z OZE).
Od ostatnich grudniowych aukcji OZE wydano łącznie 6,6 GW warunków przyłączenia dla projektów PV wśród których 1,2 GW uzyskało pozwolenie na budowę. Ogółem w okresie od grudnia 2022 do listopada 2023 wydano pozwolenia budowalne dla projektów PV o łącznej mocy ponad 2,5 GW.
Zbliżają się listopadowe aukcje na energię z OZE, w tym energię z farm PV. Zgodnie z założeniami ustawy o OZE projekty PV posiadające wydane pozwolenia na budowę (warunek przestąpienia do aukcji), w koszyku akcyjnym razem farmami wiatrowymi mogą liczyć na zakontraktowanie energii z minimum 3 GW nowych mocy (0,7 GW w projektach PV i 2,3 GW w projektach wiatrowych). Ale w przypadku gdyby inwestorzy PV oferowali tylko 70% mocy w systemie aukcyjnym – co jest zgodne z doświadczeniem z ostatniej aukcji (drugą połowę wolumenu stanowiłyby wtedy np. kontrakty PPA), moc projektów PV w systemie aukcyjnym mogłaby wzrosnąć do 1,4 GW. Uwzględniając dodatkowo fakt, że w tegorocznych aukcjach udział farm wiatrowych będzie pomijalny (brak gotowych projektów z pozwoleniami budowlanymi; w 2023 roku, wobec opóźnienia i nieefektywnej nowelizacji ustawy odległościowej uzyskało je zaledwie 8 projektów) moc projektów PV zgłoszonych do systemu aukcyjnego mogłaby sięgać nawet 3,1 GW. Nowych projektów o takiej mocy gotowych do przejścia prekwalifikacji i udziału w aukcjach nie ma (zbyt mała liczba pozwoleń budowlanych), ale jest ich znacznie więcej niż 0,7 GW ( minimum zakładane przez ustawodawcę).
W stosunku do poprzednich aukcji (od 2016 roku zazwyczaj odbywały się w grudniu), w tym roku w okresie przedaukcyjnym, zaobserwować można faktyczny i relatywny spadek liczby i mocy wydanych pozwoleń budowlanych. W poprzednich latach przed aukcjami widoczne było ożywienie związane ze wzrostem wydawanych pozwoleń budowlanych motywowanych chęcią udziały w aukcjach. Aukcje OZE dla projektów fotowoltaicznych i wiatrowych z małego koszyka (<1 MW) i dużego (>1 MW) odbędą się już w najbliższych dniach (21-22 listopada).
Zmiana struktury rynku projektów PV
Na rysunku podano rozkład mocy projektów fotowoltaicznych, która obrazuje zmianę dotychczasowej struktury. Rośnie liczba projektów z mocą znacznie poniżej 1 MW i rośne liczba projektów z mocą wielokrotnie wyższą niż 1 MW. System aukcyjny z progiem 1 MW dzielącym mały i duży koszyk aukcyjny przestaje być główną determinantą kształtowania wielkości projektów. Zaczynają decydować dwa czynniki: możliwość uzyskania warunków przyłączenia do sieci (wygrywają koncepcje projektów o małej mocy, w modelu prosumenta biznesowego o wysokiej autokonsumpcji) oraz koszt energii LCoE (w tej konkurencji wygrywają projekty bardzo duże).
Rysunek 3 Moc przyłączeniowa projektów w poszczególnych przedziałach mocy [MW]. Źródło: „Projekty fotowoltaiczne w Polsce, październik 2023”, IEO.
Na rynku poniżej przedstawiono wyniki szacunkowych obliczeń kosztów produkcji energii wszystkich projektów w bazie danych IEO, które potwierdzają, że projekty duże (dobrze zlokalizowane z uwagi na sumy nasłonecznia i zoptymalizowane) dają zacznie niższe koszty energii LCOE niż projekty małe, gorzej zlokalizowane. Wykres potwierdza, że projekty najlepsze dają koszt energii czterokrotnie niższe od projektów najdroższych. Wynika z niego też, że w tegorocznej aukcji ustalone ceny referencyjne (odpowiednio w dużym koszyku 378 zł/MWh i w małym 402 zł/MWh) pozwalają teoretycznie na złożenie skutecznej oferty nawet 2,5 tysiącom nowych projektów w obu koszykach aukcyjnych. O tym, ile projektów wygra aukcje i po jakiej cenie zdecyduje skala zainteresowania aukcjami (przez ostatnie dwa lata spadała) i konkurencja, w tym możliwość skorzystania z przejściowo niskich cen chińskich modułów PV kontraktowanych na 2024 rok i korzystne finansowanie.
Rysunek 4 Szacowane koszty produkcji energii LCoE z projektów PV z ważnymi warunkami przyłączenia o sieci [zł/MW]. Założenia: koszt kapitału własnego 11%, koszt kredytu 10%, WACC 10,30%, CAPEX i OPEX zależne od mocy, realne nasłonecznie w danej lokalizacji. Źródło: „Projekty fotowoltaiczne w Polsce, październik 2023”, IEO.
Baza danych „Projekty fotowoltaiczne w Polsce, październik 2023” dostępna jest na stronie IEO
Źródło: IEO
