Przy instalacji systemów fotowoltaicznych liczy się nie tylko czas, lecz także jakość prowadzonych prac. Ważną kwestię stanowi również bezpieczeństwo ekip monterskich. Odpowiednie wyposażenie zdecydowanie wpływa na poprawę tych aspektów.
Wyposażenie instalatora PV można podzielić na indywidualny sprzęt BHP i narzędzia monterskie. Do pierwszej kategorii
zaliczają się przede wszystkim zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości, takie jak:
- szelki bezpieczeństwa,
- liny bezpieczeństwa,
- amortyzatory bezpieczeństwa,
- urządzenia samohamowne,
- przyrządy asekuracyjne,
- linostopy,
- kask do pracy na wysokości,
- buty ochronne z podeszwą antypoślizgową,
- odzież ochronna i odblaskowa (w tym rękawice i kamizelki).
Konstrukcja szelek bezpieczeństwa powinna obejmować pas biodrowy oraz klamry zaczepowe z przodu, tyłu i na bokach pasa. Taka budowa umożliwia współpracę z innymi podzespołami i w rezultacie zapewnia odpowiednią asekurację i stabilizację pozycji podczas pracy. Wymagania co do szelek bezpieczeństwa zawarte są w normie PN-EN 361:2005, dlatego wybierając szelki, należy szukać produktów posiadających certyfikat zgodności z tą normą. Każdorazowo przed użyciem monter powinien pamiętać o sprawdzeniu szelek zgodnie z instrukcją producenta, a okresowo konieczne jest przetestowanie ich przez autoryzowany serwis.
Liny bezpieczeństwa zwykle wykonane są z poliamidu, dlatego charakteryzują się małą rozciągliwością. W zależności od przekroju lina może służyć jako robocza lub pomocnicza. Do liny bezpieczeństwa mocuje się amortyzatory, które w razie upadku użytkownika zmniejszają siłę na niego działającą. Z kolei między końcem liny a punktem jej mocowania do budynku stosuje się urządzenie samoblokujące, które hamuje ruch liny na krótkim odcinku, w razie gdyby pracownik zaczął spadać. Natomiast podczas wchodzenia po drabinie lub wciągania modułów na dach monter powinien być dodatkowo zabezpieczony przez przyrządy asekuracyjne. Ryzyko upadku zmniejsza odpowiednie obuwie. Dobrze, jeśli poza podeszwą antypoślizgową posiada ono także podnosek bezpieczeństwa.
Ważne, aby wszystkie środki ochrony osobistej posiadały odpowiednie atesty i były regularnie poddawane przeglądom w autoryzowanym serwisie (zwykle raz na 12 miesięcy).
Większość sprzętu BHP ma trwałość 5 lat, nawet jeśli nigdy nie zostały użyte.
Do podstawowych narzędzi monterskich zalicza się:
- klucz dynamometryczny z końcówkami nasadowymi, inbusowymi i torx,
- wkrętak dynamometryczny,
- zaciskarka do złączy DC typu MC4,
- ściągacz izolacji przewodów solarnych,
- ściągacz izolacji przewodów elektroenergetycznych,
- zaciskarka do tulejek izolowanych (zakres 2,5 – 16 mm2),
- zaciskarka do końcówek oczkowych (zakres 6 – 16 mm2),
- zaciskarka do wtyczek RJ45 wraz z wtyczkami RJ45,
- klucze do złączy typu MC4 (plastikowe lub metalowe),
- wkrętaki izolowane płasko-krzyżowe do 1000 V,
- szczypce uniwersalne izolowane do 1000 V,
- cęgi boczne izolowane do 1000 V,
- wkrętarki akumulatorowe z zestawem końcówek nasadowych i torx,
- szlifierka kątowa z tarczami do szlifowania dachówek ceramicznych i betonowych oraz cięcia metali i tworzyw sztucznych,
- wiertarka udarowa z kompletem wierteł widiowych i do stali,
- wiertła do wykonywania przewiertów przez mury i ściany,
- piłka ręczna do metalu,
- detektor/lokalizator metali, kabli i przewodów,
- detektor/tester obecności napięcia,
- miernik napięcia stałego i przemiennego do 1000 V,
- miernik rezystancji uziemień,
- miernik wielofunkcyjny zgodny z normą PN-EN 615574,
- sznurek traserski lub żyłka dekarska,
- miarka/przymiar zwijany,
- poziomica,
- łata,
- ołówek ciesielski/ kreda/ spray do wytyczania rozłożenia konstrukcji montażowej,
- drabina składana (aluminiowa),
- przedłużacz na bębnie.
Wśród powyższych sprzętów warto zwrócić uwagę na klucz i wkrętak dynamometryczny. Pierwszy jest niezbędny podczas montażu modułów do konstrukcji. Zgodnie z instrukcjami obu komponentów tylko wykonanie połączeń śrubowych z odpowiednim momentem siły zapewnia zachowanie gwarancji producentów, a ponadto odpowiednią reakcję na naprężenia termiczne i mechaniczne. Alternatywnie można wykorzystać wkrętarkę, jeśli dysponuje się tabelą momentów siły na odpowiednim zakresie wysprzęglenia. Z kolei wkrętak dynamometryczny to obowiązkowe wyposażenia elektroinstalatora. Wszystkie aparaty elektryczne posiadają określony moment, z jakim należy przykręcić zaciski śrubowe. Zbyt mały moment nie zapewni wystarczającego kontaktu, co w skrajnym wypadku może doprowadzić do znacznego wzrostu rezystancji i w konsekwencji pożaru. Z kolei zbyt duży moment może spowodować uszkodzenie aparatu. Właściwy kontakt jest też istotny przy wykonywaniu innych połączeniach elektrycznych, a szczególnie przy zaciskaniu złączy typu MC4. Niewłaściwie zaciśnięte złącze DC stanowi jedną z częstszych przyczyn pożarów instalacji PV. W tym kontekście kluczowe jest używanie zaciskarek dedykowanych do danego rodzaju złączy. Kolejna istotna grupa urządzeń to mierniki. Zgodnie z normą PN-EN 62446 każda instalacja fotowoltaiczna musi zostać potwierdzona pomiarami elektrycznymi. Obowiązkowe pomiary obejmują kilka pozycji, m.in.: pomiar impedancji pętli zwarcia, wyłączników różnicowoprądowych, rezystancji izolacji lub pomiar ciągłości połączeń wyrównawczych. Dlatego zamiast kilku mierników wygodne jest wykorzystywanie analizatorów systemów PV, które zazwyczaj posiadają wszystkie wymienione funkcje, a także umożliwiają wykreślenie krzywych prądowo-napięciowych.
Wymienione wyposażenie zapewnia komfort pracy i odpowiednią jakość montażu. Niemniej, dodatkowo można je podnieść, uzupełniając sprzęt o takie pozycje jak:
- uchwyt dachowy do drabiny lub drabina dachowa,
- rusztowania aluminiowe (stacjonarne lub przejezdne; wymagane uprawnienia),
- rusztowania warszawskie (wymagane uprawnienia),
- winda dekarska (wymagane uprawnienia),
- piła ręczna z tarczą do cięcia aluminium (akumulatorowa lub sieciowa),
- młot udarowy do pogrążania uziomów,
- prostownica do drutu odgromowego,
- nożyce do cięcia blachy.
Należy jednak pamiętać, że nawet najlepsze wyposażenie nie zapewni jakości wykonywanych prac montażowych. Szkolenie i ciągłe podnoszenie kwalifikacji ekip monterskich jest jedynym kluczem do tego, aby instalacje fotowoltaiczne były bezpieczne i cieszyły inwestorów prawidłowym funkcjonowaniem.
Fot. Źródło: www.protekt.pl
Maciej Juźwik, CB KEZO PAN/Platforma PV IMiO WEiTI PW
Krzysztof Mik, CB KEZO PAN
Michał Paszkiewicz, WIŚGiE PŚK